IMF là gì? Vai trò và nhiệm vụ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF)

IMF là gì? Vì sao lại quan trọng đến vậy? Trong thị trường Forex đầy biến động, quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) là nhân tố có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến tỷ giá, dòng vốn và chính sách tiền tệ toàn cầu. Mỗi tuyên bố hay hành động từ IMF đều có thể làm dịch chuyển thị trường. Nếu bạn là trader muốn hiểu rõ xu hướng vĩ mô và đón đầu cơ hội giao dịch, việc nắm bắt vai trò của IMF là điều không thể bỏ qua. Khám phá ngay cùng sanforex trong bài viết dưới đây!

IMF là gì? Tổng quan về IMF

IMF có tên đầy đủ là International Monetary Fund, đây là một tổ chức tài chính liên chính phủ được quản lý bởi Liên Hợp Quốc. IMF được thành lập với mong muốn mang lại sự ổn định trong kinh tế thế giới, nâng cao mức tăng trưởng vững chắc, mở rộng quy mô thương mại quốc tế và tài trợ các quốc gia đang gặp trở ngại trong tài chính.

IMF là quỹ tiền tệ thế giới hỗ trợ các quốc gia thành viên gặp vấn đề tài chính

Hiện tại, International Monetary Fund đang có hơn 190 quốc gia đang tham gia, tổ chức này có trụ sở chính xây dựng tại Washington D.C, Mỹ. Bản chất tổ chức này hoạt động tương tự như một trung tâm thanh khoản toàn cầu, hỗ trợ nhiều khoản vay, tư vấn và cung cấp kỹ thuật giúp các quốc gia ổn định tỷ giá, quản lý lạm phát, ngăn chặn trường hợp hệ thống tài chính suy thoái.

Lịch sử hình thành và phát triển nên International Monetary Fund

Thông tin trên cũng giúp bạn nắm được vài nét cơ bản về IMF là gì, để hiểu chi tiết hơn về lịch sử hình thành của tổ chức này, hãy đọc ngay nội dung dưới đây nhé.

Nguyên nhân hình thành nên IMF là gì?

Sau khi trải qua cuộc chiến tranh thế giới thứ II, tình hình tài chính trên thế giới rơi vào khủng hoảng nặng nề. Vào năm 1994, đại diện của 40 quốc gia đồng minh đã tổ chức cuộc họp nhóm diễn ra tại hội nghị Bretton Woods nhằm tạo sự trật tự tài chính mới, hạn chế khả năng xuất hiện lại cuộc khủng hoảng cùng với việc khôi phục lại nền kinh tế.

Cuối cùng, hệ thống Bretton Woods chính thức hình thành, đây là cột mốc cho sự xuất hiện 2 tổ chức giống nhau là ngân hàng thế giới và International Monetary Fund. Khi đó, các quốc gia đã đồng ý neo giá trị của tiền tệ quốc gia mình vào USD và USD được gắn với vàng (chế độ bản vị vàng).

International Monetary Fund bắt đầu vận hành kể từ ngày 27 tháng 12 năm 1945 với 29 thành viên và chính thức triển khai tài chính vào ngày 1 tháng 3 năm 1947.

Hội nghị Bretton Wood đã khai sinh ra quỹ tiền tệ quốc tế và ngân hàng thế giới

Cột mốc lịch sử từ cố định sang thả nổi

Hơn 20 năm hoạt động, hệ thống tỷ giá cố định đã có nhiều dấu hiệu lung lay. Vào năm 1971, tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là ông Richard Nixon đã lựa chọn ngừng chuyển đổi USD thành vàng, từ đây chế độ bản vị vàng phá hủy.

Sau đó, IMF chuyển thành hỗ trợ hệ thống tỷ giá thả nổi, trong đó giá trị tiền tệ được đánh giá dựa trên cung cầu của thị trường, Từ tổ chức quản lý tỷ giá cố định, International Monetary Fund trở thành trung tâm quản lý chính sách tài khóa tiền tệ thế giới, nhất là vào thời kỳ khủng hoảng nợ và nền kinh tế không ổn định.

Cơ chế tổ chức cua International Monetary Fund là gì?

IMF vận hành nhờ vào sự dẫn dắt của hội đồng thống đốc, mỗi quốc gia thuộc tổ chức sẽ cử ra 1 thống đốc chính là 1 thống đốc dự bị, thường có vai trò lãnh đạo ngân hàng trung ương hay bộ tài chính.

Tuy mỗi năm tổ chức này chỉ diễn ra 1 cuộc họp nhưng các quyết sách cốt lõi vẫn được thực hiện bởi ban điều hành, trong đó có 24 thành viên đại diện cho các quốc gia tham gia. Người có quyền hạn cao nhất trong bộ máy điều hành chính là Giám đốc điều hành IMF, sau đó là 4 phó Giám đốc hỗ trợ vận hành.

Đối với lĩnh vực tài chính, IMF tương tự như một người tạo lập thị trường của các quốc gia. Theo đó, họ không tham gia giao dịch như đóng vai trò phân phối và cung cấp thanh khoản khi thị trường xảy ra biến động.

IMF không tiến hành giao dịch nhưng điều phối và cung cấp thanh khoản

Nhiệm vụ chính của International Monetary Fund

Vậy nhiệm vụ hàng đầu của quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) là gì? IMF là cơ chế hỗ trợ tài chính giúp các thành viên xử lý không cân bằng của cán cân thanh toán, ổn định lại kinh tế vĩ mô. International Monetary Fund hỗ trợ nguồn lực, thời gian cũng như tư vấn chính sách nhằm đảm bảo các nước có thể khôi phục tăng trưởng và nền tài chính vững chắc.

Các chức năng cốt lõi của IMF

• Theo dõi kinh tế – Surveillance: Quỹ tiền tệ quốc tế giám sát dữ liệu kinh tế thế giới và từng thành viên, cung cấp các dự báo vĩ mô và đưa ra các khuyến nghị chính sách liên quan đến chính sách tài khóa, tiền tệ và cả thương mại. Điều này giúp các quốc gia nhanh chóng nhận rủi ro trên hệ thống và ổn định tài chính.
• Xây dựng năng lực – Capacity Development: International Monetary Fund tạo ra các chương trình đào tạo và tư vấn kỹ thuật về kiểm soát tài khóa, chính sách tiền tệ, thuế và cả nợ công. Điều này giúp thúc đẩy năng lực quản lý đối với các quốc gia.
• Hỗ trợ vốn vay – Lending: Quỹ còn hỗ trợ vốn đối với các thành viên thiếu thanh khoản với điều kiện và cải tiến tài chính. Quỹ vay này xuất phát từ các đóng góp dựa trên hạn ngạch của quốc gia.
• Đẩy mạnh hợp tác quốc tế: Quốc tiền tệ quốc tế còn đảm nhận vai trò là trung tâm phân bổ chính sách kinh tế thế giới, xây dựng nền tảng đối thoại giữa các khu vực để hạn chế rủi ro diện rộng và củng cố các hoạt động tăng trưởng.

Cơ chế tài sản dự trữ của IMF – SDR là gì?

SDR – Special Drawing Rights là tài sản dự trữ quốc tế được IMF cho ra mắt vào năm 1969 với mục đích củng cố thanh khoản của các quốc gia. SDR không phải là tiền tệ mà nó là một đơn vị kế toán quy đổi dựa theo rổ ngoại tệ lớn.

Thành phần của rổ tiền tệ SDR qua từng giai đoạn:

Rổ tiền tệ SDR được thay đổi định kỳ nhằm thể hiện đúng vai trò và mức độ tương đối của các loại tiền tệ thương mại và tài chính quốc tế.

IMF sử dụng nguồn tài trợ từ đâu?

Để có thể hỗ trợ ổn định tài chính cho các thành viên trong tổ chức, IMF đã sử dụng vốn từ 3 nguồn sau:

• Thỏa thuận vay mới (NAB – New Arrangements to Borrow): Khi thị trường xảy ra khủng hoảng tài chính với quy mô lớn, quỹ tiền tệ quốc tế sẽ kích hoạt NAB để thúc đẩy nguồn lực. Đây là cơ chế cho phép quỹ có thể vay từ một nhóm nước phát triển, tổ chức tài chính tầm cỡ để phục vụ cho nhu cầu cung cấp tài chính trong trường hợp cần gấp.
• Hạn ngạch thành viên (Quotas): Đây là nguồn vốn chính và cốt lõi, các quốc gia thành viên sẽ đóng góp tiền dựa trên tỷ lệ quy mô và nhiệm vụ của thành viên đó trong nền kinh tế thế giới. Hạn ngạch không chỉ đưa ra mức đóng góp mà còn còn đồng đến quyền biểu quyết, mức vay cao nhất có thể.
• Thỏa thuận vay song phương: Nếu cần bổ sung nguồn vốn ngoài hạn ngạch, IMF sẽ ký thỏa thuận vay riêng lẻ đối với từng khu vực hay tổ chức. Các thỏa thuận ấy mang tính linh hoạt, đàm phán dựa trên các yếu tố cụ thể của hai bên.

Các tác động của IMF đối với nền kinh tế thế giới

International Monetary Fund (IMF) có vai trò vô cùng quan trọng trong bộ máy tài chính thế giới bằng các hoạt động dưới đây:

• Ổn định hệ thống tài chính thế giới: Theo dõi tỷ giá hối đoái, hạn chế hành vi phá giá tiền tệ vì cạnh tranh. Qua đây đảm bảo được sự ổn định trong thương mại và đầu tư thế giới.
• Đẩy mạnh hợp tác kinh tế đa chiều: Là nơi để các thành viên cùng nhau bàn bạc, thực hiện chính sách kinh tế và tài chính nhằm giải quyết các thử thách.
• Nghiên cứu và dự đoán kinh tế: Hỗ trợ các báo cáo định kỳ cùng với số liệu phân tích kỹ càng, điều này giúp các thành viên hoạch định chính sách thông qua cơ sở khoa học và hướng đi tương lai của thế giới.
• Hỗ trợ các thành viên đang phát triển: Tổ chức các chương trình giảm nghèo và phát triển vững chắc, củng cố các nước phát triển năng lực thể chế và đẩy mạnh tăng trưởng trong thời gian dài.
• Trợ giúp các quốc gia thành viên đối mặt khó khăn về tài chính: Hỗ trợ các gói cứu trợ tài chính và điều kiện cải cách lại kinh tế. Ví dụ minh họa về cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á vào năm 1997 và cuộc khủng hoảng thế giới vào năm 2008.

Hỗ trợ tài chính giúp quốc gia vượt khủng hoảng, điển hình như khủng hoảng 2008

Những tranh cãi xoay quanh IMF và các vấn đề đáng chú ý

Dù giữ vai trò then chốt trong việc hỗ trợ tài chính toàn cầu, quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) cũng không tránh khỏi làn sóng tranh luận. Nhiều nhà phân tích cho rằng các điều kiện đi kèm khoản vay của IMF như siết chặt chi tiêu công hay yêu cầu cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước. Đôi lúc lại không phù hợp với bối cảnh nội tại của từng nền kinh tế, đặc biệt là ở các quốc gia đang trong giai đoạn phục hồi hoặc chuyển đổi.

Cơ chế biểu quyết dựa trên mức góp vốn cũng được cho là tạo ra sự lệch cán cân quyền lực, khi các nước phát triển nhất là phương Tây sẽ dễ dàng chi phối định hướng chính sách của tổ chức này. Điều này dẫn đến lo ngại về tính công bằng và minh bạch trong việc ra quyết định.

Một số ý kiến cũng nhận định rằng IMF nên linh hoạt hơn với các thị trường có đặc thù kinh tế riêng biệt. Bên cạnh đó, hiệu quả của các chương trình cải cách mà IMF khuyến nghị vẫn còn gây tranh cãi, nhất là khi đánh giá dựa trên mục tiêu tăng trưởng bền vững và đảm bảo công bằng xã hội.

So sánh IMF và ngân hàng thế giới

Tuy đều được thành lập tại hội nghị Bretton Woods vào năm 1944 với mục đích ổn định tài chính thế giới, nhưng IMF và ngân hàng thế giới vẫn có chức năng và cách thức hoạt động khác nhau:

IMF và ảnh hưởng đối với kinh tế Việt Nam

Việc hiểu rõ quỹ tiền tệ IMF là gì và cách tổ chức này hoạt động sẽ giúp trader có cái nhìn toàn cảnh hơn về các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng đến thị trường tài chính. Với các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam, IMF từng đóng vai trò như một chốt chặn rủi ro khi quốc gia phải đối mặt với áp lực lạm phát, nợ công tăng cao hay bất ổn về tỷ giá.

Diễn biến quan hệ giữa Việt Nam và IMF qua từng giai đoạn

Trước thời kỳ hội nhập (1956 – 1993):

• 1956: Việt Nam Cộng hòa chính thức trở thành thành viên IMF.
• 1976: Sau khi đất nước thống nhất, quan hệ với IMF bị gián đoạn do tình hình chính trị và kinh tế không ổn định.
• 1986: Chính sách Đổi mới mở đường cho việc tái kết nối với các tổ chức tài chính quốc tế bao gồm cả IMF.
• 1993: Việt Nam tái gia nhập IMF, trở thành thành viên đầy đủ sau khi xử lý xong các khoản nợ tồn đọng.

Những cột mốc quan trọng trong hợp tác:

• 1993: IMF cấp khoản vay đầu tiên trị giá 223 triệu SDR để hỗ trợ Việt Nam ổn định kinh tế giai đoạn đầu hội nhập.
• 2001: Việt Nam hoàn tất nghĩa vụ trả nợ các khoản vay từ thập niên 1990.
• 2012: IMF mở văn phòng thường trú tại Hà Nội, đánh dấu quan hệ hợp tác lâu dài và sâu rộng hơn.
• 2020: IMF phối hợp hỗ trợ Việt Nam ứng phó với các cú sốc tài chính do đại dịch COVID-19 gây ra.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Tổng Giám đốc IMF nhằm thúc đẩy hợp tác tài chính quốc tế

Các chương trình hợp tác nổi bật giữa IMF và Việt Nam

Hỗ trợ tài chính

Trong quá trình mở cửa và chuyển đổi kinh tế, Việt Nam từng nhận nhiều gói hỗ trợ từ IMF để cân bằng cán cân thanh toán và thúc đẩy cải cách.

Từ 1993 – 2010, Việt Nam tiếp cận các khoản vay ưu đãi với lãi suất thấp và thời gian ân hạn dài, bao gồm:

• Chương trình ESAF: hỗ trợ cải cách kinh tế, tổng giá trị lên tới 362 triệu SDR.
• Chương trình Stand-by: trị giá 145 triệu SDR, chủ yếu dùng để xử lý mất cân đối vĩ mô.

Giai đoạn 2000 – 2010, IMF tiếp tục cấp khoản vay trị giá 485 triệu SDR, tập trung vào tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước và nâng cấp hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên sau năm 2010, Việt Nam không còn nhận vốn vay mới từ IMF mà chuyển sang nhận hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn chính sách. Đây là một chiến lược phù hợp hơn với giai đoạn phát triển mới, khi Việt Nam cần tăng cường sức đề kháng nội tại thay vì phụ thuộc vào vốn ngoại.

Tư vấn chính sách

Một hoạt động nổi bật khác là tham vấn điều IV, khi mà IMF đánh giá tổng thể sức khỏe kinh tế vĩ mô của Việt Nam theo chu kỳ và đưa ra loạt khuyến nghị cụ thể. Nội dung xoay quanh việc điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, kiểm soát áp lực lạm phát, cải cách hệ thống thuế, cân đối ngân sách và quản lý hiệu quả nợ công.

IMF cũng hỗ trợ kỹ thuật trong quá trình tái cấu trúc ngân hàng, xử lý nợ xấu và cải thiện khả năng giám sát rủi ro tài chính.

Đào tạo và nâng cao năng lực

Ngoài tài chính và tư vấn, IMF còn đóng góp thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu cho cán bộ Việt Nam. Trung bình mỗi năm, hơn 500 người được cử đi học các nội dung như quản trị chính sách, thống kê tài chính và kỹ năng điều hành kinh tế vĩ mô tại Viện Đào tạo khu vực IMF ở Singapore.

Kết luận

IMF là gì đã được cung cấp ở bài viết trên của Sanforex, tổ chức này tạo ra nhằm hỗ trợ các quốc gia thành viên đang gặp vấn đề về tài chính, hỗ trợ họ phát triển bền vững về kinh tế. Hy vọng với nội dung trên sẽ giúp bạn có thêm thông tin về quỹ tiền tệ quốc tế.

Trang Thái Hùng

Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.