Black Monday là một trong những cú sập thị trường kinh hoàng nhất lịch sử, khiến hàng tỷ đô la vốn hóa bay hơi chỉ trong vài giờ giao dịch. Sự kiện này không chỉ phản ánh tâm lý hoảng loạn mà còn phơi bày điểm yếu trong hệ thống tài chính toàn cầu. Vậy Black Monday là gì? Nguyên nhân từ đâu và bài học nào dành cho trader? Cùng Sàn Forex khám phá chi tiết để hiểu rõ hơn về cú sốc này và chuẩn bị tâm thế vững vàng trước mọi biến động thị trường.
Black Monday là gì?
Sự kiện Black Monday chính là thuật ngữ thể hiện cho cú địa chấn diễn ra vào thứ Hai ngày 19 tháng 10 năm 1987. Cụ thể, đó là một trong các biến cố lớn nhất trong lịch sử tài chính toàn cầu. Ở phiên giao dịch ấy, chỉ số Dow Jones đã tụt dốc không phanh 22,6%, còn đối với S&P 500 cũng giảm đến 30% giá trị. Sự kiện này chưa bao giờ xuất hiện trước đó trên thị trường chứng khoán Mỹ, đợt giảm sâu này chỉ diễn ra trong vòng 1 ngày.
Bạn hãy thử hình dung một nhà đầu tư ở thời điểm đó, mở mắt dậy sau một đêm phát hiện danh mục đầu tư của mình mất hơn 220% giá trị mà bản thân không hề hay biết. Điều này đã khiến rất nhiều trader bất ngờ và tiếc nuối, sự kiện này có tên là “Thứ Hai đen tối”.
Ngày thứ Hai đen tối là sự kiện gây chấn động toàn bộ thị trường tài chính thế giới
Không chỉ làm cho phố Wall biến động mà còn lan rộng đến nhiều thị trường trên thế giới. Dựa trên đánh giá của các chuyên gia, Thứ hai đen tối xuất hiện là do những yếu tố không ổn định của địa chính trị và lạm phát nặng trên hệ thống giao dịch tự động. Từ đó, làm cho nhiều nhà đầu tư tiến hành lệnh bán hàng loạt và không cân bằng với lực hấp thụ, cuối cùng làm giá giảm mạnh.
Toàn bộ thị trường đối mặt với khủng hoảng, các nhà đầu tư vừa mất tiền vừa không tin tưởng thị trường tài chính truyền thống.
Một số yếu tố làm thúc đẩy sự hình thành Black Monday là gì?
Sau khi hiểu được khái niệm về Black Monday là gì, bạn cũng thấy được ngày 19 tháng 10 năm 1987 kinh hoàng như thế nào. Chỉ số Dow Jones giảm đến 22,6% chỉ trong một ngày với nhiều nguyên nhân khác nhau, yếu tố tiềm ẩn, vượt qua giới hạn và xuất hiện hiệu ứng lan truyền rộng rãi.
Định giá thị trường cao
Trước đó, thị trường chứng khoán Hoa Kỳ đã chứng kiến thời kỳ gia tăng mạnh chỉ trong 4 năm rưỡi, chỉ số Dow Jones cao gấp 3 lần, trong năm 1987 đã gia tăng 44%. Bởi đợt tăng mạnh này đã làm cho nhiều nhà phân tích lo lắng về mức giá cổ phiếu cao hơn giá trị thực của chúng. Niềm tin ngày càng mạnh mẽ và tạo ra bong bóng đầu cơ.
Định giá thị trường cao hơn so với thực tế cũng là nguyên nhân dẫn đến Black Monday
Giao dịch tự động (Program Trading)
Giao dịch định lượng đã kéo theo nhiều chương trình bán tự động dựa trên ngưỡng lỗ đã tạo ra lệnh bán khi thị trường tụt giảm. Khi nhiều thuật toán phản ứng với đợt giảm giá thông qua bán ra, vòng xoáy tự khuếch đại đã biến điều chỉnh bình thường trở thành một cơn chấn động rộng rãi.
Lãi suất tăng cao và khả năng kinh tế suy thoái
Năm 1987, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã tiến hành chính sách thắt chặt tiền tệ với mục đích ngăn chặn lạm phát làm cho lãi suất tăng cao. Lãi suất cao kéo theo chi phí vốn tăng, mong muốn lợi nhuận của trader giảm xuống. Ngoài ra, những dấu hiệu ấy cũng khiến mọi người lo lắng về việc suy thoái nền kinh tế.
Thanh khoản khan hiếm
Các nhà đầu tư cùng nhau thực hiện các chiến lược bảo hiểm danh mục thông qua việc bán khống hợp đồng tương lai, ít xuất hiện nhu cầu mua trên thị trường giao ngay. Khối lượng bán ra tăng cao nhưng lượng cầu lại giảm mạnh, điều này làm cho thanh khoán không hoạt động khi lượng người mua không lớn nhằm thu hút lực bán kéo theo cổ phiếu giảm nhanh chóng.
Tâm lý sợ hãi
Khi diễn biến ngày càng trở nên xấu hơn, cảm xúc đã lấn chiếm tâm lý của nhà đầu tư. Chỉ số Dow Jones đã giảm nhiều từ phiên sáng, nỗi lo sợ ngày càng mạnh mẽ và chiếm trọn thị trường. Nếu không phân tích cơ bản, đưa ra quyết định bán sẽ tạo nên tâm lý phòng thủ “mọi người tiến hành bán, tôi cũng bán nhằm bảo vệ tài sản của mình”. Chạy theo tâm lý số đông đã làm cho thị trường không thể quản lý.
Tâm lý đám đông đã làm xuất hiện hàng loạt quyết định giống nhau từ thị trường
Quá trình diễn ra sự kiện Thứ Hai đen tối nă 1987
Vào giữa tháng 10 năm 1987, thị trường xuất hiện nhiều dự báo không may mắn. Ngày 14 tháng 10, số liệu thâm hụt thương mại Mỹ không giống với dự báo, một con số hoàn toàn khác biệt đã làm cho lãi suất tăng cao, giá trị đồng USD giảm, thị trường cổ phiếu cũng bị ảnh hưởng nặng nề khiến hoạt động đình trệ và tụt dốc.
Thời điểm đó, Mỹ và Iran cũng có mâu thuẫn lớn, giá dầu tăng mạnh và làm cho đợt suy thoái kinh tế ngày càng mạnh mẽ, quy mô rộng. Toàn bộ thị trường luôn trong trạng thái dè chừng, phòng thủ trước khi bước sang cuối tuần (ngày 16 tháng 10 cùng năm).
Hàng loạt quyết định rút tiền từ khách hàng đã khiến thị trường điêu đứng
Hầu như các nhà đầu tư đều quyết định rút khỏi thị trường vào cuối tuần, các thuật toán giao dịch vẫn thực hiện quét dữ liệu, hàng loạt yêu cầu bán. Các quỹ đầu tư đều đồng ý cho phép khách hàng rút tiền dựa theo giá ngày thứ Sáu, bắt buộc nhà đầu tư bán tháo tài sản vào thứ Hai ở tuần tiếp theo với mục đích bù vào tiền đã rút. Vào sáng ngày 19 tháng 10, có rất nhiều cổ phiếu bị xã hàng làm cho lượng cung bỏ xa cầu.
Chỉ trong một ngày, có đến hơn 604 triệu cổ phiếu đã sang tay cao gấp 3 lần khối lượng giao dịch hàng ngày, điều này tạo ra một ngày kinh hãi trên thị trường.
Thị trường phái sinh như hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn cũng phải đối mặt với những khó khăn tương tự. Hệ thống giao dịch nhận nhiều lệnh và quá tải, các sàn giao dịch lớn tạm ngưng hoạt động và quá trình giải quyết mất nhiều thời gian.
Phố Wall và giới đầu tư chứng kiến sự kiện lớn
Dow Jones chứng kiến đợt giảm mạnh đến 508,32 điểm (chiếm khoảng 22,61%) trong một phiên duy nhất, thiết lập một kỷ lục mới. Còn về S&P 500 cũng giảm đến 30%, điều này khiến nhiều nhà đầu tư tài năng có kinh nghiệm phải bất ngờ.
Chỉ số S&P 500 cũng trải qua đợt sụt giảm mạnh trong ngày Thứ Hai đen tối
Một số cổ phiếu đứng đầu ngành như General Electric, IBM và Exxon cũng trải qua đợt bán tháo mạnh mẽ. GE bay hơi đến 20%, lần lượt IBM và Exxon giảm 20% và 18%. Nhiều tập đoàn lớn cũng trở thành nạn nhân của Panic Selling, từ đó xuất hiện Domino và mọi hoạt động dường như bị tê liệt.
Nhiều yêu cầu rút tiền đã khiến các quỹ đầu tư không thể chống chọi. Thấy rõ nhất là cổ phiếu Merrill Lynch bay màu đến 30% trong 1 ngày, còn Morgan Stanley cũng đang tìm cách xoay sở để đáp ứng nhu cầu rút tiền của người dùng, kéo theo thanh khoản trở nên khó khăn.
Sự kiện Black Monday với quy mô lan rộng thế giới
Ngày thứ Hai đen tối không chỉ kết thúc ở Phố Wall. Chỉ trong tuần từ ngày 19 đến ngày 23 tháng 10 năm 1987, chỉ số Nikkei tại Nhật Bản tụt dốc đến 13,2%, FTSE 100 tại Anh cũng bay hơi 25%. Các sàn giao dịch hàng đầu như Chicago Board Options Exchange và Chicago Mercantile Exchange buộc phải dừng các hoạt động giao dịch để tránh làm sôi nổi và đưa vào thế bị động.
Black Monday còn làm kế hoạch IP của British Petroleum thực hiện bởi Chính phủ Anh cũng bị ảnh hưởng. Điều này khiến Goldman Sachs là đơn vị bảo lãnh phát hành của Mỹ cũng bị tổn hại nghiêm trọng.
Chỉ số FTSE 100 của Anh bay hơi đến 25% và mất đến hàng tỷ USD vốn hóa thị trường
Hậu quả sau sự kiện Black Monday
“Ngày thứ Hai đen tối” là ngày một ngày đen đủi trong lịch sử chứng khoán Hoa Kỳ, khiến hàng triệu nhà đầu tư trắng tay chỉ sau một đêm, nhất là những trader lưu trữ tài sản trong nhiều năm liền.
Theo như ước tính, vốn hóa thị trường của Sở Giao dịch Chứng khoán New York (NYSE) đã mất đến hơn 500 tỷ USD, đây là mức giảm sâu nhất kể từ sau Cuộc chiến tranh Thế giới Thứ nhất. Black Monday mang lại hậu quả nặng nề cho hệ thống, tâm lý của toàn thị trường và mức độ phụ thuộc vào công nghệ giao dịch.
Hành động của FED và các biện pháp đưa ra sau Black Monday
Sau khi trải qua ngày Thứ Hai đen tối nhất trong lịch sử, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã có các hành động nhằm hạ nhiệt tâm lý thị trường cũng như hạn chế quy mô của cuộc khủng hoảng tài chính, hỗ trợ các ngân hàng để có đủ tiền mặt giúp hệ thống vận hành. Ngoài ra, lãi suất liên bang cũng giảm 0,5% để thúc đẩy tín dụng và giúp thị trường tiền tệ được hoạt động tốt.
Với chính sách ấy đã giúp các nhà đầu tư lấy lại niềm tin. Đến khoảng giữa năm 1988, chỉ số Dow Jones đã tăng lên 25% sau khi chạm đáy, những bước tiến lớn trong sự phục hồi.
Tổ chức FED đã đưa ra nhiều chính sách giúp thị trường ổn định trở lại
Đồng thời, các biện pháp của Cục Dự trữ Liên bang và các Cơ quan Quản lý Tài chính Mỹ đã bắt đầu tiến hành nhiều biện pháp ngăn chặn rủi ro. Đặc biệt là cài đặt hệ thống công cụ tự động ngắt mạch khi thị trường biến động lớn, tránh điều khiển thị trường.
Cụ thể như sau:
- Mức 1: Thị trường sụt giảm 7%, dừng giao dịch trong 15 phút.
- Mức 2: Giảm 13% sẽ dừng giao dịch 15 phút tiếp theo.
- Mức 3: Giảm 20% sẽ dừng giao dịch thời gian còn lại trong ngày.
Những phương pháp ấy đã giúp ích rất nhiều trong việc quản lý rủi ro trên hệ thống, hỗ trợ thị trường tài chính duy trì hoạt động ổn định, phòng ngừa các chuỗi phản ứng xấu giống như hiện tượng Black Monday.
Những phiên Thứ Hai đen khác từng làm chao đảo thị trường tài chính toàn cầu
Khi nhắc đến cụm từ Black Monday là gì, phần lớn giới đầu tư sẽ nhớ ngay đến cú rơi lịch sử năm 1987. Tuy nhiên, thực tế đã từng có nhiều phiên thứ Hai khác cũng khiến thị trường toàn cầu rung chuyển dữ dội. Những cú sập này là lời nhắc nhở đầy cảnh tỉnh về mức độ nhạy cảm và thiếu ổn định của hệ thống tài chính quốc tế.
28/10/1929 – Cú rơi đầu tiên mở ra thời kỳ Đại Suy thoái
Ngày thứ Hai này đánh dấu phiên giảm sâu đầu tiên trên phố Wall, mở đầu cho chuỗi khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Chỉ số Dow Jones bay hơi tới 12,8% chỉ trong một phiên và đà bán tháo chưa dừng lại khi hôm sau thị trường tiếp tục giảm thêm gần 12%.
Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc giới đầu tư lúc đó đẩy mạnh sử dụng đòn bẩy tài chính cao nhưng thiếu chiến lược quản trị rủi ro. Bên cạnh đó, bong bóng cổ phiếu phình to do kỳ vọng phi thực tế, kết hợp với sai lầm trong chính sách tiền tệ khi Fed siết tín dụng thay vì hỗ trợ tăng trưởng. Tất cả đã khiến thị trường lao dốc không phanh, kéo theo cả nền kinh tế Mỹ chìm vào suy thoái kéo dài hơn một thập kỷ.
24/08/2015 – Trung Quốc châm ngòi cho làn sóng bán tháo toàn cầu
Một trong những phiên giao dịch khốc liệt nhất tại Trung Quốc khi chỉ số Shanghai Composite bốc hơi gần 9%. Cú sốc này thổi bùng nỗi lo trên toàn cầu về dấu hiệu hạ nhiệt tăng trưởng tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Giới đầu tư mất phương hướng khi chính quyền Bắc Kinh liên tục tung ra các biện pháp can thiệp thị trường nhưng không rõ ràng và kém hiệu quả. Sự hoài nghi dâng cao, kéo theo làn sóng rút vốn ồ ạt khỏi các thị trường mới nổi, ảnh hưởng dây chuyền tới cả các sàn lớn ở châu Âu và Mỹ. Thị trường chứng khoán Anh cũng không thoát khỏi vòng xoáy này khi chỉ số FTSE sụt mạnh, phản ánh tâm lý lo ngại về khả năng lan rộng của khủng hoảng xuất phát từ châu Á.
Một phiên giao dịch đầy biến động khi Shanghai Composite lao dốc gần 9%
09/03/2020 – Lệnh phong tỏa và cú sốc COVID-19 làm tê liệt thị trường
Dù không chính thức được dán nhãn Black Monday, nhưng phiên 9/3/2020 là một trong những ngày giao dịch chao đảo nhất trên phố Wall trong giai đoạn đại dịch bùng phát. Dow Jones lao dốc gần 8%, khi nhà đầu tư hoảng loạn vì các biện pháp phong tỏa, đứt gãy chuỗi cung ứng và nỗi sợ suy thoái toàn cầu.
Điểm nhấn của phiên này là cú giảm mạnh của giá dầu sau khi OPEC+ thất bại trong việc đạt thỏa thuận cắt giảm sản lượng, tạo hiệu ứng domino lên các tài sản rủi ro. Chỉ trong vòng 1 tuần, Dow Jones ghi nhận thêm hai cú trượt mạnh như -9,99% ngày 12/3 và -12,93% ngày 16/3.
05/08/2024 – Cú đổ đèo lịch sử của thị trường châu Á – Thái Bình Dương
Phiên giao dịch ngày 5/8/2024 trở thành ký ức khó quên đối với cộng đồng trader khu vực châu Á khi các chỉ số đồng loạt đổ đèo không phanh. Thị trường Nhật chứng kiến chỉ số Nikkei 225 mất hơn 4.400 điểm, buộc sàn phải kích hoạt cơ chế tạm ngừng giao dịch hai lần do biên độ giảm vượt ngưỡng 20%.
Tại Hàn Quốc, chỉ số KOSPI cũng rơi hơn 8%, xuyên thủng mốc tâm lý 2.500 điểm. Sàn chứng khoán Đài Loan ghi nhận mức điều chỉnh sâu nhất lịch sử và VN-Index ở Việt Nam cũng không tránh khỏi lực xả hàng, mất gần 4% tương đương hơn 40 điểm.
Chỉ số Nikkei 225 lao dốc hơn 4.400 điểm quá 20% khiến sàn phải ngắt lệnh hai lần
Lý do thị trường sụp đổ diện rộng đến từ sự hội tụ của hàng loạt thông tin tiêu cực:
- Các “bigboy” công nghệ như Tesla, Google báo cáo kết quả kinh doanh gây thất vọng nặng nề, kéo theo tâm lý nghi ngờ khả năng dẫn dắt thị trường của nhóm cổ phiếu tăng trưởng.
- Ngân hàng Trung ương Nhật Bản gây bất ngờ khi nâng lãi suất, khiến chi phí vay vốn tăng cao và khơi mào làn sóng thoát khỏi tài sản rủi ro.
- Các số liệu kinh tế vĩ mô từ Mỹ cho thấy dấu hiệu suy yếu rõ rệt, thúc đẩy dòng vốn tìm nơi trú ẩn như vàng, trái phiếu và tạm thời đứng ngoài thị trường cổ phiếu.
Biến động Black Monday: Hoảng loạn nhất thời hay cơ hội tái cơ cấu danh mục?
Lịch sử thị trường tài chính đã nhiều lần chứng minh những cú rơi mạnh kiểu Black Monday có thể khiến nhà đầu tư hoang mang trong ngắn hạn. Nhưng nếu nhìn xa hơn thì đây thường là phép thử cho tư duy chiến lược và khả năng quản lý rủi ro. Đằng sau mỗi nhịp điều chỉnh sâu luôn tồn tại cơ hội dành cho những ai đủ kiên định và có chuẩn bị. Dưới đây là 3 bài học cốt lõi giúp trader mới không bị cuốn theo sóng dữ:
- Kiên định với chiến lược cá nhân: Sở hữu một kế hoạch đầu tư rõ ràng giúp nhà đầu tư tránh bị dao động trước biến động ngắn hạn và tâm lý đám đông. Những người giữ vững chiến lược dài hạn, như theo dõi chỉ số S&P 500 từ năm 1987, thường đạt lợi nhuận ổn định trung bình hơn 10% mỗi năm.
- Tận dụng cơ hội từ biến động: Thay vì hoảng loạn bán tháo, nhà đầu tư có thể xem các cú sập như Black Monday là cơ hội để gom cổ phiếu chất lượng ở vùng giá tốt. Một danh mục đầu tư được chuẩn bị sẵn watchlist sẽ giúp hành động kỷ luật và hiệu quả hơn.
- Duy trì tầm nhìn dài hạn: Những cú sốc thị trường thường chỉ là nhất thời và sẽ bị lãng quên nếu danh mục được xây dựng bài bản. Học cách bỏ qua nhiễu động từ truyền thông, giữ vững tầm nhìn và bám sát mục tiêu tài chính là yếu tố sống còn để đạt được thành công bền vững.
Kết luận
Bài viết trên của SanForex đã giúp bạn nắm các thông tin về Black Monday là gì, các yếu tố và mức độ ảnh hưởng của Ngày thứ Hai đen tối. Sự kiện này đã khiến toàn bộ thị trường thiệt hại nặng nề, chỉ sau một đêm hàng loạt nhà đầu tư mất trắng tài sản. Việc đưa ra các biện pháp phòng ngừa và ngăn chặn là điều cần thiết đối với các sàn giao dịch, quỹ đầu tư và các tổ chức trên thị trường tài chính.
Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.
Các bài viết liên quan
