Khi lạm phát gia tăng một cách mạnh mẽ thì nhiều quốc gia buộc phải liên tục điều chỉnh lãi suất để bảo vệ giá trị đồng tiền của họ. Điều này tạo nên áp lực lớn lên tỷ giá của đồng Việt Nam. Để có thể kiểm soát được sự biến động này, nhà nước đã triển khai nhiều chính sách điều hành, trong đó có cơ chế tỷ giá trung tâm được áp dụng từ năm 2016. Vậy tỷ giá trung tâm là gì? Biện pháp này giúp ích gì cho vị thể đồng VND trên thị trường? Cùng sanforex tìm hiểu rõ qua bài viết sau đây nhé.
Tỷ giá trung tâm là gì?
Trước tiên, ta cần hiểu cơ chế xác định tỷ giá hối đoái của Việt Nam, tức là cách Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều tiết giá trị của đồng Việt Nam (VND) so với các ngoại tệ khác. Theo chính sách tiền tệ hiện tại, NHNN áp dụng cơ chế thả nổi có quản lý cho phép tỷ giá biến động trong một biên độ nhất định (hiện tại là 3%). Điều này có nghĩa là trong một ngày giao dịch, tỷ giá có thể tăng hoặc giảm tối đa 3% so với mức tham chiếu.
Tổng quan thông tin về tỷ giá trung tâm trong thị trường hiện nay
Tỷ giá trung tâm là mức tỷ giá do NHNN công bố hàng ngày đóng vai trò làm cơ sở để xác định giới hạn dao động của tỷ giá trên thị trường. Cụ thể là từ tỷ giá trung tâm, thị trường sẽ có mức trần và mức sàn, từ đó giúp NHNN kiểm soát biên độ biến động, hạn chế các cú sốc tỷ giá đột ngột và đảm bảo sự ổn định của thị trường ngoại hối.
Lịch sử biến động tỷ giá trung tâm qua các năm
Từ khi áp dụng cơ chế tỷ giá trung tâm vào năm 2016, Ngân hàng Nhà nước đã liên tục điều chỉnh nhằm thích ứng với diễn biến kinh tế trong nước và quốc tế. Động thái này xuất phát từ việc Trung Quốc phá giá đồng Nhân dân tệ vào năm 2015 nhằm tạo áp lực lên thị trường tiền tệ. Để tăng tính linh hoạt, NHNN quyết định áp dụng cơ chế tỷ giá trung tâm, điều chỉnh theo diễn biến cung cầu và yếu tố vĩ mô. Dưới đây là các mốc thay đổi quan trọng:
- 2017: Tỷ giá trung tâm tăng 1,2%, đạt 22.425 VND/USD.
- 2018: Tiếp tục tăng thêm 1,6%, trong khi tỷ giá liên ngân hàng tăng 2,7% so với đầu năm.
- 2022: Lên mức 23.730 VND/USD, ghi nhận mức tăng khoảng 3,41% so với năm trước.
- 2023: Duy trì biến động trong khoảng 23.600 – 23.700 VND/USD.
- Ngày 5/11/2024: Chạm mốc 24.248 VND/USD.
Có thể thấy tỷ giá trung tâm đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết thị trường ngoại hối, giúp ổn định tỷ giá và giảm thiểu tác động từ các biến động kinh tế toàn cầu. NHNN cũng linh hoạt điều chỉnh biên độ giao dịch khi cần thiết, đảm bảo tỷ giá phản ánh sát cung cầu ngoại tệ trên thị trường trong nước.
Cách vận hành của cơ chế tỷ giá trung tâm như thế nào?
Theo quy định tại Điều 30, Chương 5, Pháp lệnh số 28/2005/PL-UBTVQH11 do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành, tỷ giá hối đoái của đồng Việt Nam được hình thành dựa trên quy luật cung cầu ngoại tệ trên thị trường dưới sự can thiệp và điều tiết của Nhà nước. Theo đó, tỷ giá trung tâm được điều chỉnh linh hoạt theo diễn biến thực tế của thị trường và cập nhật tối thiểu 2 lần mỗi ngày (vào buổi sáng và buổi chiều).
Trên cơ sở tỷ giá trung tâm, Ngân hàng Nhà nước xác định tỷ giá mua vào và bán ra trong giao dịch với các Ngân hàng Thương mại. Các mức tỷ giá này phải nằm trong phạm vi trần và sàn được thiết lập theo biên độ dao động cho phép.
Chẳng hạn, nếu Ngân hàng Nhà nước công bố tỷ giá trung tâm là 24.000 VND/USD với biên độ dao động 3%, khi đó tỷ giá trần sẽ là 27.720 VND/USD và tỷ giá sàn là 23.300 VND/USD. Điều này có nghĩa là tỷ giá mua bán của các ngân hàng có thể dao động trong khoảng từ 23.3800 VND đến 24.720 VND tùy vào tình hình cung cầu trên thị trường.
Vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong điều tiết tỷ giá trung tâm là gì?
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đóng vai trò chủ chốt trong việc quản lý tỷ giá trung tâm nhằm duy trì sự ổn định của đồng nội tệ và kiểm soát lạm phát.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quản lý tỷ giá trung tâm để ổn định tiền tệ và kiểm soát lạm phát
Thông qua việc theo dõi sát sao diễn biến thị trường ngoại hối, NHNN có thể can thiệp kịp thời bằng cách sử dụng dự trữ ngoại hối khi cung cầu ngoại tệ mất cân đối. Khi tỷ giá có dấu hiệu bị định giá sai lệch, NHNN sẽ điều chỉnh để tránh những tác động tiêu cực đến nền kinh tế vĩ mô.
Bên cạnh đó, NHNN có thể linh hoạt điều chỉnh biên độ giao dịch hoặc áp dụng các công cụ chính sách tiền tệ khác nhằm đảm bảo central rate phản ánh sát thực trạng biến động trên thị trường trong nước và quốc tế.
Những biện pháp này giúp hạn chế tình trạng đô-la hóa, củng cố niềm tin vào đồng Việt Nam và góp phần ổn định kinh tế.
Phương pháp xác định tỷ giá trung tâm trong thị trường tài chính
Tỷ giá trung tâm được xác định dựa trên nhiều yếu tố quan trọng, bao gồm diễn biến của tỷ giá bình quân gia quyền trên thị trường liên ngân hàng, xu hướng tỷ giá của các đồng tiền chủ chốt trên thị trường quốc tế, cũng như tình hình kinh tế vĩ mô và chính sách tiền tệ của Việt Nam. Việc xác định tỷ giá này cần đảm bảo cân bằng giữa yếu tố cung cầu ngoại tệ và mục tiêu điều hành của NHNN.
Xác định tỷ giá trung tâm một cách hiệu quả và chính xác
Danh mục các đồng tiền tham chiếu bao gồm USD (Đô la Mỹ), EUR (Euro), CNY (Nhân dân tệ), JPY (Yên Nhật), KRW (Won Hàn Quốc), SGD (Đô la Singapore), THB (Baht Thái) và TWD (Đài tệ).
Tỷ giá trung tâm giữa VND và USD được NHNN công bố hàng ngày, đóng vai trò là cơ sở để các ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài thiết lập mức giá mua bán ngoại tệ và phục vụ hoạt động kinh doanh ngoại hối.
Ảnh hưởng của tỷ giá trung tâm đến nền kinh tế
Tỷ giá trung tâm ảnh hưởng đến lãi suất, lạm phát, xuất nhập khẩu và tăng trưởng kinh tế
Tỷ giá trung tâm và hoạt động thương mại quốc tế
Tỷ giá trung tâm tác động trực tiếp đến lĩnh vực xuất nhập khẩu. Khi tỷ giá trung tâm tăng thì đồng Việt Nam mất giá so với USD, giúp hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trở nên rẻ hơn trên thị trường quốc tế. Nhờ đó, doanh nghiệp xuất khẩu có thể hưởng lợi do hàng hóa cạnh tranh hơn về giá, thúc đẩy mở rộng thị phần và gia tăng kim ngạch xuất khẩu.
Tuy nhiên, sự mất giá của đồng nội tệ cũng đồng nghĩa với việc chi phí nhập khẩu tăng lên. Đặc biệt với các nguyên vật liệu, linh kiện và hàng hóa thiết yếu nhập khẩu sẽ trở nên đắt đỏ hơn làm tăng chi phí sản xuất trong nước.
Khi chi phí đầu vào tăng, giá bán sản phẩm trên thị trường nội địa có thể bị đẩy lên tạo áp lực lạm phát. Vì Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguồn hàng nhập khẩu, tỷ giá trung tâm càng cao thì chi phí sản xuất và tiêu dùng càng gia tăng, gây tác động tiêu cực đến doanh nghiệp và đời sống người dân.
Ảnh hưởng của tỷ giá trung tâm đến lạm phát
Khi Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh tăng tỷ giá trung tâm, đồng Việt Nam mất giá so với ngoại tệ. Điều này làm chi phí nhập khẩu tăng lên đẩy giá thành hàng hóa vào xu hướng leo thang.
Áp lực lạm phát từ đây gia tăng khiến sức mua của người tiêu dùng bị suy giảm. Giá nhập khẩu cao hơn không chỉ làm đội chi phí sản xuất mà còn tác động trực tiếp đến nhu cầu tiêu dùng nội địa.
Dưới góc độ cung cầu khi lạm phát diễn ra và central exchange rate tục điều chỉnh tăng, người tiêu dùng có thể cân nhắc chuyển hướng sang hàng nhập khẩu nếu mức giá hấp dẫn hơn. Điều này làm gia tăng nhu cầu ngoại tệ tiếp tục gây áp lực lên tỷ giá. Để kiểm soát rủi ro lạm phát, Ngân hàng Nhà nước cần theo dõi chặt chẽ diễn biến tỷ giá và có các biện pháp điều tiết phù hợp nhằm tránh biến động quá mức.
Đẩy mạnh giao dịch phái sinh ngoại hối
Tỷ giá trung tâm không chỉ là công cụ điều tiết tỷ giá mà còn hỗ trợ sự phát triển của thị trường phái sinh ngoại hối, đặc biệt là các giao dịch kỳ hạn giữa NHNN và các tổ chức tài chính. Việc áp dụng các công cụ phòng vệ rủi ro tỷ giá giúp thị trường ngoại hối vận hành linh hoạt hơn và thúc đẩy thanh khoản.
Khi thị trường vận hành hiệu quả, tình trạng “cầu ảo” ngoại tệ (nhu cầu không xuất phát từ nhu cầu thực tế mà do tâm lý đầu cơ) sẽ giảm bớt. Điều này giúp ngăn chặn việc các doanh nghiệp tích trữ ngoại tệ không cần thiết, tránh gây áp lực lên nguồn cung USD. Thay vì phải mua ngoại tệ với giá biến động, doanh nghiệp có thể lựa chọn các hợp đồng kỳ hạn với mức giá ổn định hơn, giúp tối ưu hóa chi phí vốn và giảm rủi ro tài chính.
Ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư nước ngoài
Tỷ giá trung tâm không chỉ tác động đến thương mại mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư nước ngoài. Khi tỷ giá trung tâm tăng, chi phí vốn của các nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam cũng gia tăng do họ cần đổi nhiều ngoại tệ hơn để thực hiện dự án. Điều này có thể khiến một số nhà đầu tư thận trọng hơn trong việc rót vốn.
Ngược lại, việc đồng nội tệ suy yếu có thể tạo lợi thế cho doanh nghiệp xuất khẩu do họ sẽ thu về nhiều VND hơn khi quy đổi ngoại tệ, từ đó kích thích dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực sản xuất hàng xuất khẩu.
Để duy trì sức hút với dòng vốn ngoại, chính sách tỷ giá cần đảm bảo sự ổn định và hạn chế những biến động mạnh gây tâm lý bất an cho nhà đầu tư. Bất kỳ sự điều chỉnh đột ngột nào của tỷ giá trung tâm cũng có thể khiến các doanh nghiệp phải tính toán lại chiến lược tài chính, thậm chí gây ra sự dịch chuyển dòng vốn nếu mức độ biến động quá lớn.
Tác động của môi trường kinh tế toàn cầu đến tỷ giá trung tâm
Diễn biến của tỷ giá trung tâm chịu ảnh hưởng lớn từ bối cảnh kinh tế và tài chính quốc tế. Những yếu tố quan trọng như chính sách lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) biến động giá cả của các loại hàng hóa chiến lược trên thị trường thế giới, hay các sự kiện kinh tế chính trị như căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đều có thể tạo ra những áp lực đáng kể lên tỷ giá trung tâm tại Việt Nam.
FED nâng lãi suất có thể làm USD hấp dẫn hơn khiến NHNN phải điều chỉnh tỷ giá trung tâm
Việc FED nâng lãi suất có thể làm tăng sức hút của đồng USD sẽ kéo theo nhu cầu nắm giữ đồng tiền này gia tăng. Trong trường hợp đó, NHNN có thể phải điều chỉnh tỷ giá trung tâm nhằm duy trì sự ổn định của đồng VND trước biến động của thị trường ngoại hối.
Bên cạnh đó, sự biến động của giá cả các mặt hàng thiết yếu như năng lượng, thực phẩm và kim loại cũng có thể tác động đến tỷ giá. Do Việt Nam vẫn có sự phụ thuộc đáng kể vào nhập khẩu những mặt hàng này, bất kỳ sự thay đổi nào về giá cả trên thị trường quốc tế cũng có thể ảnh hưởng đến cán cân thương mại và từ đó tác động đến điều hành tỷ giá.
Xem thêm:
Các yếu tố tác động đến tỷ giá giao ngay – Spot Rate
Ảnh hưởng của free float đến biến động giá cổ phiếu và thanh khoản
Tỷ lệ Sharpe là gì? Công thức và cách sử dụng để đánh giá rủi ro
So sánh tỷ giá trung tâm và tỷ giá thị trường tự do
Tỷ giá trung tâm và tỷ giá thị trường tự do là 2 khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính và tiền tệ. Đối với khái niệm tỷ giá trung tâm là gì thì chúng ta đã được nắm rõ từ phần trên. Còn tỷ giá thị trường tự do sẽ được xác định dựa trên cung và cầu thực tế trên thị trường ngoại hối, không chịu sự kiểm soát trực tiếp của Ngân hàng Trung ương. Tỷ giá này có thể biến động mạnh do ảnh hưởng của các yếu tố như nhu cầu mua bán ngoại tệ và tình hình kinh tế.
Hiểu sự khác biệt giữa tỷ giá trung tâm và thị trường tự do rất quan trọng với nhà đầu tư
Khi tham gia đầu tư, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa tỷ giá trung tâm và tỷ giá thị trường tự do là rất quan trọng, đặc biệt đối với các nhà đầu tư quan tâm đến thị trường ngoại hối. Dưới đây là một số lưu ý dành cho nhà đầu tư:
- Hiểu rõ nguồn gốc và sự biến động của tỷ giá: Nhà đầu tư nên nắm bắt rằng tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Trung ương công bố và thường ổn định phản ánh chính sách tiền tệ quốc gia. Trong khi đó, tỷ giá thị trường tự do hình thành từ cung cầu thực tế trên thị trường và có thể biến động mạnh do nhiều yếu tố.
- Theo dõi và phân tích thị trường ngoại hối: Để đưa ra quyết định đầu tư chính xác, việc theo dõi diễn biến của tỷ giá thị trường tự do là cần thiết. Điều này giúp nhà đầu tư nhận biết các cơ hội và rủi ro tiềm ẩn.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Để giảm thiểu rủi ro, nhà đầu tư nên không đặt tất cả vốn vào một kênh đầu tư duy nhất. Việc phân bổ vốn vào nhiều loại tài sản bao gồm cả ngoại tệ, có thể giúp bảo vệ tài sản trước những biến động của tỷ giá.
- Cẩn trọng với các thông tin không chính thống: Tránh dựa vào những nguồn tin không đáng tin cậy hoặc thông tin chưa được xác minh về tỷ giá thị trường tự do, vì chúng có thể dẫn đến quyết định đầu tư sai lầm.
- Tìm hiểu và học hỏi từ các chuyên gia: Tham gia các khóa học, hội thảo hoặc tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia tài chính để nâng cao kiến thức và hiểu biết về thị trường ngoại hối.
- Xây dựng chiến lược đầu tư dài hạn: Thay vì chạy theo những biến động ngắn hạn, nhà đầu tư nên tập trung vào mục tiêu dài hạn và xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu tài chính cá nhân.
- Quản lý cảm xúc và kiên nhẫn: Thị trường ngoại hối có thể gây ra những cảm xúc mạnh mẽ. Giữ bình tĩnh và kiên nhẫn, học hỏi từ sai lầm và không để cảm xúc chi phối quyết định đầu tư là điều quan trọng.
Những lưu ý trên giúp nhà đầu tư có cái nhìn toàn diện và chuẩn bị tốt hơn khi tham gia vào thị trường ngoại hối, đặc biệt trong việc hiểu và ứng phó với sự khác biệt giữa tỷ giá trung tâm và tỷ giá thị trường tự do.
Vừa rồi là những thông tin nền tảng về khái niệm tỷ giá trung tâm là gì, phương pháp xác định tỷ giá trung tâm của VND so với USD cũng như ảnh hưởng của nó đến nền kinh tế. Để cập nhật thêm nhiều kiến thức tài chính hữu ích, đừng quên theo dõi chuyên mục Kiến thức tài chính tại Sanforex nhé.
Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.
Các bài viết liên quan
