Insider Trading là hoạt động mua bán dựa trên thông tin chưa được công khai, mang lại lợi thế lớn nhưng cũng đi kèm với rủi ro pháp lý. Một số trường hợp có thể hợp pháp nhưng phần lớn bị cấm vì làm mất đi tính công bằng của thị trường. Vậy thực chất Insider Trading là gì? Vì sao có người thu lợi nhuận khổng lồ từ nó, trong khi kẻ khác lại phải đối mặt với án phạt? Các bạn hãy cùng Sanforex tìm hiểu câu trả lời thông qua bài viết sau.
Insider Trading là gì?
Trong thị trường tài chính, giao dịch nội gián là việc một số người có thông tin nội bộ chưa được công bố rộng rãi và sử dụng thông tin đó để mua bán các loại tài sản. Thông tin này thường xuất phát từ các sàn giao dịch, từ nội bộ trong dự án hoặc từ các tổ chức có tầm ảnh hưởng lớn trên thị trường.
Tìm hiểu về thuật ngữ Insider Trading trong thị trường tài chính
Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) định nghĩa giao dịch nội gián (insider trading) là hành vi mua bán chứng khoán dựa trên thông tin nội bộ chưa được công khai hoặc tiết lộ thông tin này ra bên ngoài.
Trong thị trường đặc biệt như crypto, khái niệm này cũng áp dụng cho các tài sản kỹ thuật số như token, tiền điện tử, NFT và các sản phẩm tài chính phi tập trung (DeFi). Thông tin nội bộ bao gồm những tin tức chưa được công bố rộng rãi có thể ảnh hưởng đến giá trị của tài sản, ví dụ như kế hoạch niêm yết token trên sàn giao dịch lớn, quan hệ hợp tác chiến lược, thay đổi nhân sự chủ chốt của dự án hoặc các cập nhật có tác động đến giá trị tài sản. Sự phát triển của blockchain và Internet đã khiến cho việc kiểm soát giao dịch nội gián trong thị trường crypto trở nên khó khăn hơn, nhất là trên các nền tảng phi tập trung.
Các hình thức Insider Trading phổ biến
Hiện nay, trên thị trường chia Insider Trading thành 2 nhóm chính: Hợp pháp và bất hợp phát.
Insider Trading hợp pháp
Giao dịch nội gián hợp pháp là khi các cá nhân hoặc tổ chức nội bộ thực hiện giao dịch tài sản của chính họ và công khai thông tin này trước khi tiến hành giao dịch. Ví dụ, các dự án hoặc sàn giao dịch có thể công bố thông tin về việc mua/bán token của các thành viên nội bộ.
Trong thị trường tiền mã hóa, có những hành động giao dịch nội gián được coi là hợp pháp, chẳng hạn như việc nhân viên Binance mua BNB để tham gia Binance Launchpool sau khi dự án đã được công bố chính thức. Điều này được coi là hợp pháp vì thông tin về dự án đã được công khai. Tương tự, việc Binance trích 20% lợi nhuận để mua lại và đốt BNB định kỳ cũng là một hành động hợp pháp vì thông tin này đã được thông báo công khai trước đó cho cộng đồng.
Chương trình mua lại và đốt BNB định kỳ của Binance nhằm giảm nguồn cung, tăng giá trị
Insider Trading bất hợp pháp
Trong thị trường tài chính, giao dịch nội gián bất hợp pháp là hành vi mua bán chứng khoán hoặc các tài sản khác dựa trên thông tin nội bộ bí mật, chưa được công bố rộng rãi. Mục đích của hành vi này là để thu lợi bất chính, tạo ra lợi thế không công bằng cho người thực hiện và gây thiệt hại cho các nhà đầu tư khác. Hậu quả của giao dịch nội gián bất hợp pháp có thể rất nghiêm trọng, bao gồm cả việc phải đối mặt với các biện pháp pháp lý hình sự.
Một ví dụ về hành vi này như sau: Một nhân viên kỹ thuật của một dự án tiền mã hóa, do tình cờ nghe được một cuộc họp kín của ban lãnh đạo, biết được thông tin tiêu cực về tình hình tài chính của dự án. Thông tin này, nếu được công bố, có thể gây ra sự sụt giảm nghiêm trọng về giá trị của token. Thay vì chờ đợi thông tin được công khai, nhân viên này có thể bán tháo một lượng lớn token mình đang nắm giữ, hoặc thậm chí thực hiện các giao dịch bán khống để kiếm lời từ sự sụt giảm giá. Đây là một ví dụ điển hình của giao dịch nội gián bất hợp pháp, do thông tin chưa được công bố rộng rãi.
Giao dịch nội gián bất hợp pháp trong thị trường tiền mã hóa có thể được nhận biết qua một số dấu hiệu sau:
- Sự biến động giá bất thường: Giá của token có thể tăng hoặc giảm một cách đột ngột và không có lý do rõ ràng nào được công bố.
- Sự tăng đột biến về khối lượng giao dịch: Số lượng giao dịch của token có thể tăng lên một cách bất thường, đặc biệt là trước khi có thông tin quan trọng nào được công bố.
- Hành vi bất thường của các cá voi: Các cá voi có thể thực hiện các giao dịch lớn ngay trước những sự kiện quan trọng của dự án, cho thấy họ có thể có thông tin nội bộ.
Các quy định cần biết về Insider Trading
Pháp luật về insider trading không hoàn toàn giống nhau ở mỗi quốc gia. Tuy nhiên, hầu hết các quốc gia đều xem giao dịch nội gián bất hợp pháp là một hành vi phạm tội nghiêm trọng và có thể bị truy tố hình sự.
Ở Hoa Kỳ, việc giám sát và xử lý các vụ giao dịch nội gián thuộc trách nhiệm của SEC. Những người bị kết án vì tội danh này có thể phải chịu mức án lên đến 20 năm tù và khoản tiền phạt lên đến 5 triệu đô la Mỹ.
Tại Việt Nam, pháp luật quy định về insider trading tại Khoản 2 Điều 12 Luật Chứng khoán 2019. Theo đó, giao dịch nội gián là hành vi sử dụng thông tin nội bộ để thực hiện giao dịch chứng khoán cho bản thân hoặc cho người khác, hoặc tiết lộ, tư vấn giao dịch dựa trên thông tin nội bộ. Hành vi này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị xử phạt cao nhất là 7 năm tù theo Điều 210 Bộ Luật Hình sự.
Pháp luật về Insider Trading là khác nhau tại mỗi quốc gia
Đối với thị trường tiền mã hoá, giao dịch nội gián là một vấn đề phức tạp do tính phi tập trung và ẩn danh của công nghệ blockchain. Điều này khiến việc giám sát và xử lý các hành vi vi phạm gặp nhiều khó khăn. Để giải quyết vấn đề này, nhiều quốc gia và tổ chức tài chính đang nỗ lực xây dựng một khung pháp lý toàn diện, nhằm kiểm soát và xử lý hiệu quả giao dịch nội gián, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và đảm bảo tính minh bạch của thị trường.
Một số ví dụ về Insider Trading
Chúng ta đã tìm hiểu về thuật ngữ Insider Trading trong lý thuyết. Vậy trong thực tế các hành vi Insider Trading là gì? Sanforex sẽ dẫn chứng các trường hợp giao dịch nội gián nổi tiếng gây xôn xao dư luận lúc bấy giờ ngay dưới đây.
Các giao dịch nội gián ảnh hưởng lớn đến thị trường chứng khoán
Martha Stewart
Vào tháng 12 năm 2001, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã đưa ra thông báo gây chấn động khi từ chối phê duyệt Erbitux, một loại thuốc điều trị ung thư đầy triển vọng do công ty dược phẩm ImClone phát triển. Quyết định này đã giáng một đòn mạnh vào ImClone, vì việc phê duyệt Erbitux là yếu tố then chốt trong chiến lược kinh doanh dài hạn của họ. Ngay lập tức, giá cổ phiếu của công ty lao dốc, gây thiệt hại nặng nề cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên, một số người thân và bạn bè của Samuel Waksal, Giám đốc điều hành của ImClone, dường như đã được báo trước về thông tin này và không bị ảnh hưởng bởi sự sụt giảm giá cổ phiếu.
Sau đó, SEC đã công bố một thông tin quan trọng là trước khi quyết định của FDA được công bố rộng rãi, một số giám đốc điều hành của ImClone đã bán cổ phiếu của họ theo chỉ thị của Waksal. Waksal cũng đã tìm cách bán cổ phiếu cá nhân của mình.
Thêm vào đó, một nữ doanh nhân bán lẻ nổi tiếng của Mỹ – Martha Stewart – đã bán khoảng 4.000 cổ phiếu của ImClone chỉ vài ngày trước khi có thông báo chính thức. Tại thời điểm đó, cổ phiếu vẫn đang được giao dịch ở mức giá cao, và Stewart đã thu về khoảng 250.000 đô la từ việc bán cổ phiếu này. Tuy nhiên, giá cổ phiếu sau đó đã giảm mạnh từ hơn 60 đô la xuống chỉ còn hơn 10 đô la trong những tháng tiếp theo.
Sự kiện của Martha Stewart từng gây chấn động một thời
Martha Stewart khai báo rằng việc bán cổ phiếu của mình đã được lên kế hoạch từ trước thông qua một lệnh bán với nhà môi giới chứng khoán. Tuy nhiên, các cuộc điều tra sau đó cho thấy rằng nhà môi giới của cô, Peter Bacanovic, đã thông báo cho cô về khả năng giá cổ phiếu ImClone giảm. Stewart sau đó đã từ chức khỏi vị trí Giám đốc điều hành của Martha Stewart Living Omnimedia, công ty do chính cô thành lập.
Waksal đã phải nhận bản án gần 7 năm tù và khoản tiền phạt 4,3 triệu đô la vào năm 2003. Một năm sau, Stewart và nhà môi giới chứng khoán của cô cũng bị kết tội trong vụ giao dịch nội gián. Stewart bị phạt 30.000 đô la và nhận bản án tối thiểu 5 tháng tù giam.
Ivan Boesky
Trong những năm 1980, Ivan Boesky, một nhà giao dịch chứng khoán người Mỹ, đã trở thành tâm điểm của một vụ tranh cãi lớn về giao dịch nội gián. Vụ việc này không chỉ có một mình ông mà còn có sự tham gia của nhiều quan chức từ các ngân hàng đầu tư hàng đầu của Hoa Kỳ. Họ đã tiếp tay cho Boesky bằng cách cung cấp cho ông những thông tin mật về các vụ tiếp quản công ty sắp diễn ra. Nhờ công ty môi giới chứng khoán của mình, Ivan F. Boesky & Company, Boesky đã thu về một khoản lợi nhuận kếch xù từ các hoạt động mua bán và sáp nhập công ty kể từ năm 1975.
Năm 1987, SEC bắt đầu cuộc điều tra đối với Boesky sau khi một số đối tác kinh doanh của ông đệ đơn kiện, cáo buộc ông làm giả các giấy tờ pháp lý xác nhận mối quan hệ hợp tác giữa họ. Cuộc điều tra sau đó đã hé lộ sự thật rằng các quyết định đầu tư của Boesky dựa trên thông tin nội bộ mà ông có được từ các nguồn tin nội gián.
Để đạt được lợi thế cạnh tranh, Boesky đã không từ thủ đoạn khi hối lộ các nhân viên làm việc trong bộ phận mua bán và sáp nhập (M&A) của tổ chức tài chính Drexel Burnham Lambert. Đổi lại, ông nhận được những thông tin nội bộ quan trọng, giúp ông thu lợi nhuận từ nhiều công ty lớn như Getty Oil, Gulf Oil, Nabisco, Texaco và Chevron trong suốt những năm 1980.
Ivan Boesky đã khiến thị trường chứng khoán lao đao vì hành vi của mình
Sau này, Boesky đã đóng vai trò là người cung cấp thông tin cho SEC giúp cơ quan này có được những bằng chứng quan trọng để tiến hành vụ kiện chống lại nhà tài chính Michael Milken. Năm 1986, Boesky bị kết tội giao dịch nội gián và phải chịu mức án 3,5 năm tù giam cùng khoản tiền phạt 100 triệu đô la Mỹ. Dù chỉ phải ngồi tù 2 năm, nhưng Boesky đã bị SEC cấm vĩnh viễn tham gia vào thị trường chứng khoán.
Albert H. Wiggin
Sau sự sụp đổ của thị trường chứng khoán Phố Wall năm 1929, người ta phát hiện ra rằng Albert H. Wiggin, Giám đốc điều hành nổi tiếng của Ngân hàng Quốc gia Chase, đã bán khống gần 40.000 cổ phiếu của chính công ty mình. Wiggin đã tạo ra một vị thế có lợi cho bản thân bằng cách đẩy công ty của mình đến bờ vực phá sản và dùng các công ty do gia đình ông quản lý để che đậy các giao dịch.
Vào thời điểm đó, không có quy định chính thức nào cấm bán khống cổ phiếu của chính công ty mình. Do đó, Wiggin đã thu lợi một cách hợp pháp gần 4 triệu đô la trong các sự kiện của cuộc khủng hoảng năm 1929, khi nhiều nhà tài chính đã ồ ạt bán tháo cổ phiếu của Ngân hàng Quốc gia Chase.
Bên cạnh số tiền kiếm được từ việc bán khống cổ phiếu của Ngân hàng Quốc gia Chase, Wiggin còn được hưởng một khoản trợ cấp hưu trí hàng năm trị giá 100.000 đô la từ chính ngân hàng. Tuy nhiên, trước làn sóng phẫn nộ của công chúng và giới truyền thông, ông đã buộc phải từ chối khoản trợ cấp này. Cũng từ đó, đạo luật Chứng khoán và Hối đoái năm 1934 ra đời như một hệ quả tất yếu của tình trạng tham nhũng tràn lan sau sự kiện chấn động Phố Wall 1929.
Albert H. Wiggin và sự kiện gây chấn động phố Wall
Wiggin không phải là cá nhân tham nhũng duy nhất vào thời điểm đó. Mục đích của Đạo luật SEC năm 1934 là cải thiện tính minh bạch của thị trường tài chính và giảm các hành vi gian lận và thao túng. Thực tế, có ý kiến cho rằng những người soạn thảo Đạo luật đã đặt tên cho Mục 16, trong đó đề cập đến các điều khoản khác nhau nhằm ngăn chặn và truy tố các trường hợp giao dịch nội gián là “mục chống Wiggin”.
R. Foster Winans
Foster Winans, một cây bút chuyên mục của tờ Wall Street Journal, đã tạo ra chuyên mục “Heard on the Street”. Trong mỗi bài viết, ông thường đề cập đến một số cổ phiếu cụ thể và giá của những cổ phiếu này thường biến động theo chiều hướng mà Winans nhận định.
Winans đã đạt được một thỏa thuận bí mật với một nhóm các nhà môi giới chứng khoán. Theo thỏa thuận này, ông sẽ cung cấp cho họ thông tin độc quyền về các cổ phiếu mà ông dự định sẽ giới thiệu trong chuyên mục “Heard on the Street” của mình. Các nhà môi giới này sau đó sẽ sử dụng thông tin này để mua cổ phiếu trước khi chúng được công khai. Sau khi giá cổ phiếu tăng lên, họ sẽ bán chúng để kiếm lợi nhuận và sau đó chia sẻ một phần lợi nhuận này cho Winans như một khoản hoa hồng cho thông tin mà ông đã cung cấp.
Hành vi của R. Foster Winans và những hậu quả để lại
Sau một thời gian điều tra, SEC đã ra tay với Winans. Vụ việc này khá phức tạp bởi vì chuyên mục “Heard on the Street” mang tính chủ quan của Winans, chứ không dựa trên thông tin nội bộ. Tuy vậy, SEC vẫn kết tội Winans với lý do thông tin về chứng khoán trong chuyên mục này là tài sản của The Wall Street Journal, không phải của Winans.
Các trường hợp giao dịch nội gián trong thị trường crypto
Nate Chastain
Tháng 9 năm 2021, Nate Chastain, Giám đốc Sản phẩm của OpenSea, đã bị tố cáo về hành vi giao dịch nội gián. Cộng đồng NFT đã nhanh chóng tìm ra bằng chứng cho thấy một ví tiền mã hóa thuộc sở hữu của Chastain đã mua các NFT trước khi chúng được quảng bá trên trang chủ của OpenSea. Tài khoản này sau đó đã bán lại với giá cao hơn nhờ tâm lý FOMO từ người dùng.
Vụ việc này đã bị phát hiện bởi một người dùng Twitter có tên Zuwu, người đã tiến hành phân tích dữ liệu on-chain và nhận thấy một mô hình giao dịch bất thường. Thông tin này đã nhanh chóng lan truyền trong cộng đồng, đặc biệt là do Chastain là một nhân vật nổi tiếng trong giới NFT. Chỉ trong vài giờ, OpenSea gần như đã thừa nhận hành vi sai trái này, gọi đó là một sự việc đáng tiếc. Cũng trong ngày hôm đó, Chastain đã từ chức, thậm chí đổi tên tài khoản Twitter của mình thành “Quá khứ: @opensea”.
Chastain – Người bị cáo buộc đã dùng thông tin nội bộ để thực hiện hành vi Insider Trading
Mặc dù chưa bị truy tố nhưng Nate Chastain vẫn phải đối mặt với những hậu quả pháp lý tiềm tàng. Câu hỏi hóc búa đặt ra là liệu NFT có được coi là chứng khoán theo Đạo luật Chứng khoán năm 1933 hay không và SEC vẫn chưa đưa ra câu trả lời cuối cùng cho vấn đề này. Dù vậy, chủ tịch SEC đã có thể xem xét hành vi của Chastain như một hình thức gian lận chứng khoán và khởi kiện ông ra tòa. Thậm chí nếu SEC không hành động, các cơ quan liên bang khác vẫn có thể điều tra hành vi này theo luật lệ về tài chính.
Chastain là một ví dụ điển hình cho thấy giao dịch nội gián vẫn có thể xảy ra ngay cả trong thị trường tiền mã hóa, nơi mọi giao dịch được ghi lại trên blockchain. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc tăng cường tính minh bạch và các biện pháp bảo vệ nhà đầu tư trong lĩnh vực này.
Coinbase
Cựu Giám đốc sản phẩm của Coinbase, ông Ishan Wahi đã phải nhận bản án 2 năm tù vì hành vi giao dịch nội gián bất hợp pháp. Do có liên quan đến quá trình niêm yết tài sản trên Coinbase, ông đã có được thông tin mật về các dự án tiền mã hóa sắp được niêm yết và thời điểm niêm yết. Ông đã chia sẻ thông tin này với anh trai và bạn bè của mình là Nikhil Wahi và Ramani để trục lợi.
Ishan đã đối mặt với hình phạt pháp lý vì hành vi giao dịch nội gián bất hợp pháp
Theo cáo trạng, Nikhil Wahi và Ramani đã kiếm lợi bất chính hơn 1 triệu đô la Mỹ nhờ những thông tin nội bộ mà họ có được từ Ishan Wahi. Các token mà họ giao dịch bao gồm những đồng tiền ít người biết đến như AMP và DDX. Hậu quả là Nikhil đã bị kết án 10 tháng tù và phải nộp phạt 892.500 đô la Mỹ, trong khi Ramani hiện đang lẩn trốn.
Ngoài 2 năm tù giam, Ishan Wahi còn phải trả giá bằng việc mất đi số tiền mã hóa mà ông đã thu lợi bất chính từ hành vi giao dịch nội gián, bao gồm 10,97 ETH và 9.440 USDT.
Sự khác nhau giữa Insider Trading và Front Running
Front running là một hành vi không Fair play trong thị trường tài chính, khi một nhà môi giới hoặc một tổ chức tài chính lợi dụng các thông tin về các giao dịch lớn sắp tới của khách hàng để thực hiện giao dịch cho tài khoản của mình trước khi thực hiện nghĩa vụ giao dịch cho khách hàng. Chẳng hạn, nếu một nhà môi giới nắm được thông tin rằng khách hàng sắp thực hiện một giao dịch lớn, họ có thể tranh thủ mua tài sản cho chính mình trước. Khi giá tăng sau giao dịch của khách hàng, họ bán ra để kiếm lời. Đây là hành vi bị cấm vì tận dụng thông tin chưa công khai nhằm thu lợi cá nhân, gây mất công bằng trên thị trường.
Giao dịch nội gián và giao dịch trước đều bất hợp pháp, nhưng chúng có những điểm khác biệt
Mặc dù cả giao dịch nội gián và giao dịch trước đều bị coi là bất hợp pháp trong thị trường tài chính, nhưng giữa chúng có một số khác biệt đáng chú ý như sau:
- Nơi lấy thông tin: Thông tin được sử dụng trong giao dịch nội gián là thông tin chưa được công khai về công ty hoặc thị trường, trong khi thông tin được sử dụng trong front running là thông tin về các giao dịch sắp tới của khách hàng mà nhà môi giới biết trước.
- Đối tượng chịu thiệt hại: Hậu quả của giao dịch nội gián là các nhà đầu tư khác trên thị trường có thể đưa ra các quyết định đầu tư không chính xác do thiếu thông tin. Trong khi đó, khách hàng của nhà môi giới là những người chịu thiệt hại trực tiếp từ front running, vì họ có thể phải trả một mức giá không công bằng cho các chứng khoán.
- Mức độ nặng nề: Mức độ nghiêm trọng của cả giao dịch nội gián và front running phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm quy định pháp luật của từng quốc gia và tác động của chúng đối với thị trường và các nhà đầu tư. Tuy nhiên, cả hai hành vi đều bị coi là vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến các hình phạt nghiêm khắc.
Tóm lại, tuy giao dịch nội gián và front running khác nhau về nguồn gốc thông tin được sử dụng và đối tượng bị ảnh hưởng nhưng cả hai đều là những hành vi bị cấm trong thị trường tài chính.
Xem thêm:
AML là gì? Hiểu về quy định chống rửa tiền và cách nó ảnh hưởng đến thị trường
Money Laundering là gì? Hiểu rõ cách thức và tác động của rửa tiền
Bài viết trên đã giải đáp cho câu hỏi Insider Trading là gì. Có thể thấy, insider trading (giao dịch nội gián) là một hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tính minh bạch và công bằng của thị trường tài chính. Nó không chỉ gây thiệt hại cho các nhà đầu tư khác mà còn làm suy giảm niềm tin vào thị trường. Sanforex hy vọng các bạn luôn giữ được bình tĩnh và không là nạn nhân của những hành vi phi pháp này.
Tôi là Trang Thái Hùng – tác giả của những bài viết trên ForexDictionary, với kinh nghiệm hơn 5 năm trong lĩnh vực đầu tư tài chính tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc các kiến thức mà tôi đã tích luỹ được, vững kiến thức chọn được nơi đầu tư an toàn lợi nhuận khủng không còn là chuyện quá khó.
Các bài viết liên quan
